"Jainkoari bere-berezko zaio ontasun goren, santu eta zuzena, eta maitasun hori, egiaz, egintza guztietan isladatzen du, ez halabeharrez, ontasun hutsez baizik (...)Bi arrazoi direla tarteko maite ditu Jainkoak bere sorkariak: beren izateari euts diezaioten eta izate horretan iraun dezaten"
“Filosofiaren gazteluan sartzea lortu duzu, ama. Hitzak soilik falta izan dituzu, filosofiaren defentsa eta gorespenerako Zizeronek idatzitako Hortensius liburua bezain egoki mintzatzeko. Hangoak dituzu hitz hauek: Horra bada; filosofoek ez, zehazki, baina eztabaidarako prest dauden guztiek diote zoriontsu direla nahierara bizi direnak. Errakuntza galanta! Komeni ez dena desiratzea zorigaitzik handiena baita. Nahi duzuna ez lortzea baino zorigaiztoagoa da komeni ez zaizuna lortu nahi izatea. Zoriak ekar lezakeen ongia baino gaitz ugariago ekartzen baitu nahimenaren zitalkeriak.”Bizitza Zoriontsuaz Agustinen iritziz oker galanta da pentsatzea askatasun osoak ematen digula zoriontasuna. Horretan bat dator bideoan agertzen den psikologoaren iritziarekin: Aukeratzeko askatasun mugagabeak zorigaizto bihurtzen gaitu. Zer uste duzu?
"-Jainkoa eta arima ezagutu nahi ditut. - Ezer gehiago? - Ezer gehiago.” (“Solil.,I, 2)
Agustinenetzat gizakia " gorptuzez baliatzen den arima da". Arimak gorputza piztu, zaindu eta gobernatzen du.Izan ere arimari esker bihurtzen da materia gorputz bizidun eta eratua.Arima dugu substanzia izpirituala ezerezatik sortua Jainkoaren borondade kreatzailearengatik. Arima hilezkorra da eta bertan kokatzen dira gizakiaren ahalmen intelektual guztiak. Gizakiaren barruko intimidadea da, Jainkoa ezagutu dezakeena.
.“ Gizakia ez da bakarrik arima ez eta bakarrik gorputza, arima eta gorputzaren konposatua baizik. Egia borobila da gizakiaren arima ez dela gizaki osoa, goi mailako osagaia baizik, eta bere gorputza ez dela gizaki osoa, behe mailako osagaia baizik. Eta baita ere bada osagai hauen aldibereko batasunari gizaki izena ematen zaiola” ( De civitate,XIII,24)
Baina, non dago arima? Hurrengo bideoa ikusita eman zure iritzia.
Aintzineko filosofoen helburua zoriontasuna aurkitzea zela esan genezake. Hala ere, dudarik ez, emandako erantzunak oso diferenteak izan dira.
Platonentzat zoriontasuna lortzen da arima zati bakoitzak dagokion bertuteaz jokatzen badu. Horrela arimaren purifikazioa lortzen da gorputzaren kartzelatik ihes eginik.
Aristotelesentzat bizitza zoriontsua ezagutzari( teoria) emandako bizitza da . Horretarako ezinbestekoak diren ondasun materialak eskuratu behar dira.
Epikureismoak plazerren gozamen neurtua proposatu zuen eta Estoizismoak, bere aldetik, arimaren lasaitasuna ( apatheia), Patuaren gorabeherak onartuz.
Agustinen aburuz Zoriontasuna Jainkoa den Egiaren aurkikuntzaren ondorioa da.
Zer da zuretzat zoriontasuna? Nola lortu daiteke?
.Gogoeta egiteko lagungarria izan daitekeen indiar ipuintxo hau doakizue
"Un gato grande ve cómo un gatito trataba de agarrarse la cola y le pregunta: ¿Por qué lo haces? Y el gatito dijo: "Porque he aprendido que lo mejor es la felicidad y mi cola es la felicidad" Y el gato grande le respondió: "Yo también sé que mi cola es la felicidad, pero me he dado cuenta que cuando la persigo se me escapa y cuando voy haciendo lo que tengo que hacer ella viene detrás de mí por dondequiera que yo vaya".
.“ Ez da gauza bera begia edukitzea eta begiratzea, ez eta begiratzea eta ikustea ere. Beraz arimak hiru gauza behar ditu: begiak eduki, begiratu eta ikusi. Begi osasuntsuak edozein gorputzezko orbanatik garbituriko adimena dira, hots, gauza ustelkorren irrikatik urruna eta garbia. Eta garbitasun eta askatasun hauek fedearen bitartez lortzen dira” ( Solil, I, 6)
Fedeak arimaren begiak garbitu egiten ditu. Federik gabe arimaren ikusmena itsusia da. Ikusi ahal izateko ez da nahiko begiak edukitzea. Horretaz aparte, begiradaren norabideak zuzena izan behar du. Fedeak zuzentasuna ematen dio begiradari benetako errealitatea ikus dezan.
"Sinestu Jainkoaren hitza ulertu ahal izateko”. Lehenego fedea eta gero arrazoimena. Agustinen Kristau ikuspuntutik arrazoimenaren eskasiak eta gabeziak fedeak gainditzen ditu.
Nahiz eta fededunak ez izan, esan genezake fedeak edo sinesmenak aparteko garrantzia daukala gure eguneroko bizitzan . Askotan fedeak edo sinesmenak gure jokaerak bideratzen edo zuzentzen ditu. Sarritan sinesten dugunaren arabera jokatzen dugu . Giza izaera sineslea omen da. Zergatik?
Bere bizitza Erromatar Inperioaren azkenengo urteetan kokatu behar da. Tagaste-n, Ipar Afrikan jaio zen K.o.354ean. Ama kristaua zen eta berarengandik aparteko eragina jaso zuen. Kristautasunean hezitakoa izan arren, luzaro ibili zen bere haurtzaroan fede kristauatik aldenduta. Erretorika ikasketak burutu zituen eta irakasle gisa aritu zen zenbait urteetan. Ciceron, idazle erromatarrek idatzitako “ Hortensius” izeneko lana irakurri ondoren filosofiarenganako zaletasuna piztu zitzaion eta honez gero filosofi arazoetaz interesatzera bideratu zuen lan honen irakurketak.
“...llegué a un libro de un cierto Ciceron...Este libro contiene una exhortación suya a la filosofía y se llama Hortensius. Semejante libro cambió mis afectos ...e hizo que mis votos y deseos fueran otros. De repente apareció a mis ojos vil toda esperanza, y con increible ardor de mi corazón suspiraba por la inmortalidad de la sabiduría...El amor a la filosofía tiene un nombre en griego, a saber, filosofía, al cual me encendían aquellas páginas.” (Confesiones, III, 4)
Kezka filosofikoek bultzaturik egiaren bila abiatzen da eta garaiko zenbait korronte filosofikorekin harremanak izango ditu beti bere buruari planteatzen zizkion galderei erantzuna bilatzeko asmotan. Lehenengoz MANIKEISMO izeneko eskolarekin harremanatzen da. Manikeismoa Manik izeneko pertsonaiak sortutako korronte filosokoa zen . Bere aburuz mundua menperaturik dago bi jainkozko indarrengatik: Ormuz, argia eta egiaren jainkoa, eta Ariman, iluntasuna eta okerraren jainkoa. Elkarren borrokan daude etengabe; lehenegoa nagusitu egiten denean ongiak zuzentzen du errealitatea, aldiz, bigarrena nagusitzen bada orduan gaizkiak menderatzera heltzen da. Manikeismoaren planteamendua erabat dualista da. Baino laister dezepzionatuko da eta ESZEPTIZISMOra hurbilduko da. Hauek, dakigunez, egiaren aurkikuntzaren aukera ezeztatzen zuten eta ondorioz erlatibismoa defendatzen zuten , esanez gizakia ez zela gauza egia aurkitzeko eta beraz asko ahaleginduko bazen ere, alferrik. Giza arrazoia ahula denez bakarrik gure sentsuetaz baliatu gaitezke, baina hauek ematen diguten informazioa ,jakina denez, beti dudakorra eta zalantzazkoa izango da .
“ Por este tiempo se me vino a la mente también la idea de que los filosofos que llaman académicos habían sido los mas prudentes, por tener como principio que se debe dudar de todas las cosas y que ninguna verdad puede ser comprendida por el hombre” ( Conf., V,10)
Hala eta gustiz Agustin ez zegoen oso gustora ikuspegi honekin eta poliki poliki kristautasunera hurbiltzen da. Garai hartan Erroman eta Milanen bizi izaten zelarik azken hiri honetako apezpikuaren sermoiak entzun ondoren eta amaren eragin pean Eliza katolikoan sartzea erabakitzen du 386an. Biraketa honetan Platon eta bere jarraitzaileen pentsakera filosofikoaren ezagutzak asko lagundu zion. Beraz Agustinen pentsakera kristaua beti agertuko da nahastuta platonismoarekin.
“ Por medio de un cierto hombre me procuraste unos ciertos libros de los platónicos traducidos del griego al latín. En ellos leí, no con estas mismas palabras pero sí enteramente esto mismo, persuadiendolo con muchas y variadas razones, que en el principio era el Logos y el Logos estaba en Dios y Dios era el Logos” ( Conf., VII, 9)
Kristau bihurtu bezain laister Afrikara itzuli egiten da bertan bere bizitzaren azkenengo urteak igaroko dituelarik. Hiponako apezpiku izendatzen dute eta bere liburuak eta ideiak zabaltzeari ekingo dio. 430an hil egingo da, barbaroen erasopean Erroma eta Erromatarren zibilizazioa suntsitzear zegoen garaian
Askotan aipatu da Zizeron idazle erromatar estoikoak izandako eragina Agustinengan. Izan ere " De vita Beata" izeneko izkribu baten egilea da non Galion bere anaiari gai honi buruz dituen ikuspegiak luzatzen dizkion.
"La que se conforma a su naturaleza es entonces la vida feliz, que no puede darse de otra forma que si, primero, la mente está cuerda y en perpetua posesión de esa cordura(zuhurtasuna), después si es enérgica y apasionada(sendotasuna), como también perfectamente paciente, adaptada a las circunstancias, escrupulosa (neurritasuna), sin angustiarse con su cuerpo y lo que tiene que ver con el..." Diálogos. Biblioteca Básica Gredos; pag. 173.
Goiko zitan ikus daitekeenez gizaki zoriontsuaren jokaera arimaren bertuteen arabera gauzatu behar da. Ezin garbiagoa da puntu honetan Platonen aztarna.
"¿Qué, pues, nos impide llamar vida feliz a un espiritu libre y erguido e impertérrito y estable, situado fuera del alcance del miedo, fuera del alcance del deseo, que tenga como solo bien la honradez, como sólo mal la inmoralidad, y lo demás como un depreciable tropel de cosas que ni quita ni añade nada a una vida feliz, pues llega y se va sin aumento ni mengua del bien supremo?" op.cit. pág. 175.
Arimaren lasaitasuna ( ataraxia) da helburua. Hori gizaki libreen eskutan dago bakarrik, bizitzaren gorabeheretatik aske dagoena. Esklabu bizi dena, berriz, beldurtuta dago. Beldurrak
menperatua. Argi dago, beraz, gizaki zorionduna gizaki librea dela.
Zoriontasuna emozio bat dela esan genezake. Agustinek amodioarekin parekatzen zuen; izan ere,zoriontsua zen, bere aburuz, Jainkoarenganako amodioa sentitzen zuena.Baina emozio guztiek oinarri neurofisiologikoa dute, giza garunean kokapen zehatza dute eta. Nolanahi ere,zoriontasuna garunaren egoera da non neuronen arteko konexio sinaptikoek zoriontasunaren bizipena eragiten duten. Abiapuntu honetatik abiatuta gogamenaren zientifikoak nola eragin daitekeen emozio hori ikertzen ari dira. Zerk eragiten du zoriontsua izatearen emozioa edo sentimendua? Ikasi al daiteke zoriontsu izaten? Zoriontasunak oinarri edo baldintza genetikoak ditu?...
Eduard Punset ek telebistarako saio interesgarri asko eman dizkio gai honi . Redes izeneko programan ikus daitezke.
Argia betidanik izan da erabilia Ezagutzaren sinbolotzat. Argia Iluntasunari kontrajartzen zaio. Argia Ezagutza baldin bada, iluntasunak ezagutza eza adierazten du. Mundu fisikoan Eguzkia dugu argiaren emailea. Ideien mundu Platonikoan Ongiaren Ideiak sinbolizatzen du argia, hau da, ezagutzaren iturria. Agustinentzat Argia Jainkoa baino ez da. Jainkozko argitzapenari esker solik ezagut ditzake gizakiak betiereko egiak.
Argia eta Iluntasuna ezin dira banandu. Argia iluntasunetik sortzen da, jakituria jakituria ezatik sortzen den bezala. Iluntasuna ez balego, nola antzemango genukeen argia? Argirik ez balego, nola antzemango genukeen iluntasuna Begi bistan daukazuen argazkiak iluntasuna eta argitasunaren arteko hautsiezineko lotura ezin argiago(¡!) ematen du aditzera. Argazkia oso modu eragikorra izan daiteke gogoeta filosofikoak eragiteko. Nire ustez Chema Madozek, argazkilari nafarrak, filosofikoki oso esanguratsuak diren argazkiak egiten ditu. Sartu eta dastatu.
Agustinentzat Jainkoa Egia eta Bizitza da. Egiaren Iturria eta Bizitzaren emailea. Gauza guztien sortzailea. Amodioz eta Ontasunez kreatu du mundua eta kreatu gaitu. Perfekzio guztien jabea dugu: Ahalguztiduna eta Eternoa. Gure Aita denez gurekiko harreman pertsonalak ditu: gure salbatzailea da eta. Jainkoari eman diezaiokegun izenik egokiena honako hau litzateke: “ Ego sum qui sum” ( Ni naiz naizena) . Benetako zerizana, aldaezina den Izaki gorena eta bakarra.
Aldiz, berak kreaturiko sorkariak aldakorrak direnez, ez dute tinkotasunik ez eta iraupenik ere. Heriotzara zuzenduta daude ezegonkorrak direlako. Ezerezatik sortuak, daukaten izatea Jainkoarengandik daukatelako , ezereza besterik ez dira . Aldatu eta usteldu egiten dira, ez perfektoak direlako . ( Gogoratu Platonen mundu sentikorreko objektuen ezaugarriak)
Umore Beltza:
Un jorobado que escuchaba a un cura le esperó a la salida de la iglesia y le dijo: -Usted pretende que Dios nos crea con Amor y Bondad,¡ pero mire como me hizo a mí !
El cura lo examinó un instante y le contestó: -Pero, amigo mío, ¿de qué se queja? Está muy bien hecho para ser un jorobado.
("El circulo de los mentirosos" izeneko liburutik hartua eta egokitua)
Zoriontsu izatea da gizaki guztien azken helburua eta hori lortzeko gizaki bakoitzak egin behar duena zera da: Goreneko Jainkoarengana itzuli eta maitatu. Gizaki orok desiratzen du zoriontasuna, baina guztiek ez dute lortzen, ez dakitelako non datzan, bidea galtzen dutelako, hau da, jakintsuak ez direlako. Horregatik ezagutza da zorionaren baldintza.
“ La vida feliz es gozo de la verdad, es decir, es gozar de Ti, Dios, que eres la Verdad”. ( Conf., X , 23)
Bakarrik Jainkoa ezagutzen duena izan daiteke zoriontsu. Jainkoarengan aurkitzen da benetako zoriontasuna, inoiz agortzen ez dena, betierekoa dena. Agustinek ez ditu sekula banatzen jakituria eta zoriontasuna. Jakintsua dena zoriontsua da.
Jainkoarengan dago, Agustinen eritziz, gizakiaren helburua eta bakea. “ Zuretzat egin gintuzun , Jauna, eta gure bihotza kezkaturik dago zugan atseden hartu arte” ( Aitorkizunak). Giza existentzia, bada, munduan zehar Jainkoarengana heltzeko ahalegina eta burruka da. Jainkoa da gizakiaren kreatzailea eta beronen azken helburua; gizakia Jainkoarengandik dator eta Jainkoarengana doa. “ Facisti nos ad Te”
“Por tanto, vida, la que es digna de ser llamada por este nombre, no es mas que la feliz. Y no será feliz si no es eterna. Esto, esto es lo que todos quieren, esto es lo que todos queremos: la verdad y la vida; mas, ¿ por donde ir a la posesión de tan gran felicidad? Trazarónse los filósofos caminos sin camino; unos dijeron: “Por aquí”. Otros : “¡Por ahí no, sino por allí!”. El camino fue para ellos una incognita, porque Dios resiste a los soberbios, y aun para nosotros lo fuera de no haber venido el camino a nosotros. Por eso dice el Señor: Yo soy el Camino .¡ Viajero desazonado! Tu no quieres venir al Camino y el Camino vino a tí ¿ No buscabas por donde ir? Yo soy el Camino. Buscabas a donde ir : Yo soy la verdad y la vida. Si vas a él por él no has de perderte. He ahí la doctrina de los cristianos, no digo comparable, sino incomparablemente superior a las doctrinas de estos filósofos” ( Sermón 150, 10)
“Filosofiaren gazteluan sartzea lortu duzu, ama. Hitzak soilik falta izan dituzu, filosofiaren defentsa eta gorespenerako Zizeronek idatzitako Hortensius liburua bezain egoki mintzatzeko. Hangoak dituzu hitz hauek: Horra bada; filosofoek ez, zehazki, baina eztabaidarako prest dauden guztiek diote zoriontsu direla nahierara bizi direnak. Errakuntza galanta! Komeni ez dena desiratzea zorigaitzik handiena baita. Nahi duzuna ez lortzea baino zorigaiztoagoa da komeni ez zaizuna lortu nahi izatea. Zoriak ekar lezakeen ongia baino gaitz ugariago ekartzen baitu nahimenaren zitalkeriak.”Bizitza Zoriontsuaz
"-Jainkoa eta arima ezagutu nahi ditut.
Aintzineko filosofoen helburua zoriontasuna aurkitzea zela esan genezake. Hala ere, dudarik ez, emandako erantzunak oso diferenteak izan dira.
Bere bizitza Erromatar Inperioaren azkenengo urteetan kokatu behar da. Tagaste-n, Ipar Afrikan jaio zen K.o.354ean. Ama kristaua zen eta berarengandik aparteko eragina jaso zuen. Kristautasunean hezitakoa izan arren, luzaro ibili zen bere haurtzaroan fede kristauatik aldenduta. Erretorika ikasketak burutu zituen eta irakasle gisa aritu zen zenbait urteetan. Ciceron, idazle erromatarrek idatzitako “ Hortensius” izeneko lana irakurri ondoren filosofiarenganako zaletasuna piztu zitzaion eta honez gero filosofi arazoetaz interesatzera bideratu zuen lan honen irakurketak.
